बझाङको प्रशिद्ध धार्मिक तथा ऐतिहासिक मेला बान्नीकी चैतली

शान्ति प्रसाद जेशी, धनगढी सुदुर पश्चिम प्रदेशको प्रशिद्ध धार्मिक तथा ऐतिहासिक बान्नीकी चैतली मेलाको रौनक सुरु भएको छ। यो मेलामा हजारौं श्रदालु तथा दर्शनार्थीहरुले बान्नीको कांकर र बान्नी मष्टाको दर्शन गर्ने बझङ पुुगेका छन्। परापुर्वकालमा महिसासुर दानवले बान्नी मष्टा देवता संग युद्ध गरी मष्टालाई पासोमा पारेको र मष्टालाई दानवको पासोबाट मुक्त गर्नका लागी सुर्मा देवी प्रकट भै महिसाशुरको बध गरेको खुसीयालीमा बान्नीकी चैतली मेला लाग्ने गरेको बुढापाका बताउँछन्।

होली पुणिर्माको दिनबाट सुरु हुने यो मेला चैत्र शुक्ल पुर्णिमा सम्म लाग्ने गर्दछ । मेला सुरु भएपछि प्रत्येक रात मन्दिरमा बाजा बजाउने र मष्टाका करियाहरु चोखो निम्तो भएर ब्रत बस्ने गरेको पाइन्छ ।सुर्मा देवीले भाला प्रहार गरी दानवको बध गरेको प्रतिकका रुपमा चैत्र औंसीका दिन काटेको कांकर (लिङ्गो) लाई चैत्र शुक्ल त्र्योदशीका दिन तोलेनी भन्ने खेतमा हिडाउने गरिन्छ । झण्डै ३०÷३५ मिटरलामो कांकरलाइ मानिसहरुले समाएर ३ सय ५० मिटर जति हिडाउने गरिन्छ ।

यसरी हिडाएर ल्याएको कांकरलाई बान्नी मष्टाको मन्दिरमा चढाएपछि राक्षसको टाउकोको भकुन्डो बनाएर सुर्माले खेलेको सम्झनामा तल्लो छविस र मल्लो छविसका स्थानीय बासिन्दाहरुबीच भकुन्डो खेल्ने प्रचलन परापुर्व कालदेखि चल्दै आएको छ ।यसरी काकंर हिडाएको र भकुन्डो खेलेको हेर्नका लागि सुदुरपश्चिमका विभिन्न जिल्लाबाट हजारौं मानिसहरु छविसपाथिभेरा गाउँपालिकाको बान्नी चौरमा पुग्ने गर्दछन्। राक्षसलाई मारी सकेपछि सुर्मा देवीले पेटको छाला निकालेर दमाहा बनाएको र हातका औलाको नगरा (गजा) बनाइ विजय उत्सव मनाएको किवंदन्ती रहेको छ ।

बान्नीको चैतली मेलामा तीन वटा काँकर (लिङ्गो) बान्नी मष्टाको मन्दिरमा चढाउने प्रचलन रहेको छ । तीन वटा काँकर मध्ये एउटा धामी गाउँबाट अर्को मतै मुम्लाबाट र अर्को बान्नीकोटबाट निकालिन्छ । आइतबार बासी चैतली भन्दै मिठो परिकार बनाएर खाने, ईष्टमित्रहरुलाई निमन्त्रण गरी रमाईलो गर्ने प्रचलन रहेको छ ।

केहि वर्ष पहिला धामिले लगाउने झकुलो(सेतो कपडा) पानी भिजेको र ओभानु नभएका कारण मेलालाई एक दिन पछि सारेको किम्बदन्ती रहेको स्थानीय तथा समाजसेवी दान बहादुर ऐडीले बताए ।

ad_wide